పలుకు తేనియలు

 పెద్దాపురం పెళ్లి .! .  నాకు ఎనిమిదేళ్ళ వయసులో జరిగిన ఆ పెద్దాపురం పెళ్లి నాకు బాగా జ్జాపకం ఉండడానికి మూడు నాలుగు కారణాలు ఉన్నాయి.  ఒకటేమో పెళ్లి ముందు రోజు రాత్రి చిట్టెమ్మ బామ్మ గారు అనే వితంతువు ఒక విడిది గదిలో మూల తెల్ల ముసుగు వేసుకుని ముడుచుకుని పడుకుంది. నేను ఏదో పని మీద ఆ గది లోకి వెళ్లి ఆవిడని చూసి, హడిలి చచ్చి పోయి “బాబోయ్ దెయ్యం” అని అరుచుకుంటూ బయటకి పారిపోయాను. ఎందుకంటే అంతకు ముందు వారం పది రోజుల ముందు ఏ చందమామ లోనో దెయ్యాలు తెల్ల ముసుగులు వేసుకుని, అరికాళ్ళు వెనక్కి తిప్పి ముడుచుకుని మూల దాక్కుంటాయి అని చదివాను. అదీ సంగతి. అసలు సంగతి తెలుసుకుని అందరూ నన్ను చూసి కోప్పడ లేదు కానీ అందరిలోనూ నవ్వుల పాలు కావడం నాకు బాగా గుర్తు. .  మరొక విశేషం ఏమిటంటే చిన్న అమ్మలు  ..అంటే మా అక్క ….అదే గదిలో రాత్రి పడుకుంటే ఎవరో జడ కొంచెం కత్తిరించి, మా అక్క పెట్టుకున్న బంగారం పాపిడి పిందెలు, చేమంతి పువ్వు దొంగతనం చేశారు. మర్నాడు పొద్దున్న మా అమ్మ మా అక్కకి జడ వేస్తూ చూసి అనుమానం వచ్చి అందరి పెట్టెలూ చూస్తుంటే ఈ చిట్టెమ్మ బామ్మ గారి కూతురి పెట్టె లోపల సగం, పైన వేళ్ళాడుతూ సగం కత్తిర

'జ్యోతి' పత్రికలో అచ్చుతప్పులపై ఆరుద్ర "ఆరుద్ర బాతాఖూనీ" పేరిట ఓ శీర్షిక నిర్వహించేవారు. అందులో కొన్ని అచ్చు తుప్పులు చెత్తగించండి! ) . 'చల్ మోహన రంగా ! నీకు నాకు జోడు కరచెను గదరా! . చచ్చు బుడ్డి బాగా వెలగదు.! . డాక్టర్లు రోగుల పర్సు చూసి వైద్యం చేస్తారు! . అక్షరాలు మారటం వల్ల అర్ధం ఎలా మారుతుందో ఆరుద్ర చమత్కారంగా చెప్పారు! x

లవణరాజు కల' గురజాడ అప్పారావు రచించిన పద్య కావ్యం.! . ఇతివృత్తం.! . లవణుడు కొలువుదీరి గారడీ చూడడం, ఒక తెల్లని గుర్రము పుట్టడం, అతను దాని మీద ప్రయాణము చేయడం, అది అంతటా తిరిగి ఒక అడవిలో పడగా ఒక చెట్టుతీగవల్ల క్రింద వాలడమూ, ప్రయాణ బడలిక వల్ల నిదుర చెందడం, అపుడిలా కలగాంచడం. అదియొక సంధ్యా సమయము. ఆకలితో వున్న లవణరాజుకు మధురగీతం వినిపించింది. లవణుడా వంక కెళ్ళాడు. ఒక సుందరి కనిపించింది. ఆమెపై మనసుపడి ఆమె ప్రేమను కోరి ఆరగించాడు. ఆమెను వివాహమాడి ఆ మాలపల్లెలోనే ఉన్నాడు. ఇంతలో మామ మరణించాడు. మాలవాడను మడ్డితన మల్లుకుంది. లవణదంపతులు అడవిని బట్టారు. సతీపతులు ఇద్దరూ చితిలో దూకారు. తరువాత లవణుడు మేల్కొని తన స్వప్నసుందరికై విచారింపసాగాడు. ఇంతలో ఆ స్వప్నసుందరి వచ్చింది. అందర్నీ అద్భుతాశ్చర్యాలు అలుముకున్నాయి. లవణుడు ప్రియా పరిశ్వంగములో ఒళ్ళు మరిచాడు. దీనిని గురజాడ బహు నిపుణంగా అద్భుత సన్నివేశాలతో నడిపాడు . కొన్ని పద్యాలు.! మలిన వృత్తులు మాలవారని కులము వేర్చిన బలియు రొక దే శమున కొందరు వెలికి దోసిరి మలినమే, మాల కులము లేదట వొక్క వేటున పసరముల హింసించు వారికి, కులము కలదట నరుల వ్

సత్యహరిశ్చంద్రీయము : కాశీపుర స్మశాన పరిసరారణ్యము.! (బలజేపల్లి లక్ష్మి కాంత కవి .) . సీ. కాఁబోలు బ్రహ్మరక్షస్సమూహం బిది-ఘోషించుచుండె ఋక్కుల క్రమంబు కాఁబోలు వీరు విగత జీవబాంధవు-లడలుచుండిరి మహార్తారవములఁ గాఁబోలు వీరు టక్కరి భూతమాంత్రికుల్‌-నెమకుచుండిరి కపాలముల కొఱకు గాఁబోలు నిది పిశాచీబాంధవ శ్రేణి-పలలంపు బువ్వంపు బంతి సాగెఁ జిట్లుచున్నవి కాఁబోలు చితులలోనఁ-గాల్పఁబడెడు శవాల కంకాళ సమితి నెటఁబెడీలను రవములే యొసఁగుచుండు-దిక్కులన్నిండ మార్మోగింత పిక్కటిల్ల. . గీ. కాటిసుంకంబు చెల్లింపకయె శవాల మసనమునఁ గాల్పరే కద మనుజులార? కాఁపు లేదనుకొంటిరేమో పదండు దళిత ఘోరారి యీ వీరదాసు గలఁడు. ....... శా. మాయామేయజగంబె నిత్యమని సంభావించి మోహంబునన్‌ నా యిల్లాలని నా కుమారుఁడని ప్రాణంబుండునందాఁక నెం తో యల్లాడిన యీ శరీర మిపుడిందుం గట్టెలం గాలుచో నా యిల్లాలును రాదు పుత్రుఁడును దోఁడైరాఁడు తప్పింపగన్‌. .......... ఓహో! ఎవ్వతె వీవు? స్రగ్ధర: పడతీఁ యేకాకివై నిర్భయమున నిటకున్‌ వచ్చి నా యాజ్ఞ లేకీ నడిరేయిన్‌ వల్లకాట న్శవ దహన విధి న్సల్పుచున్నావుగా! ఛీ చెడుగా చాల్లాలు పోపో చె

రామయణం అంతా విన్నాక...అడిగిన ప్రశ్న.! x

కిన్నెరసాని పాటలు...........................................1. కల్పన.! . కిన్నెర మహాపతివ్రత. అందరు తెలుగుకన్నెలకు మల్లేనే ఉద్విగ్నహృదయ. ఎక్కువ తెలుగుకుటుంబాలకు సామాన్యమైన అత్తాకోడళ్ళ పోరాటం ఆ యింట్లోనూ వెలిసింది. కొడుకు సుఖమెరుగని అత్తకు కిన్నెరమీద నిందలారోపించడం పని అయింది. ఒకప్పుడు ఆవిడ చేసిన నింద భరించడం కష్టమైంది. కిన్నెరహృదయం శోకంచేత ప్రళయసముద్రం అయింది. కిన్నెర భర్త ఏంచేస్తాడు? తల్లిని కాదనాలేడు, భార్యను ఓదార్చుకోనూలేడు. ఆవేశహృదయంతో కిన్నెర అడవులవెంట పరుగెత్తింది. భర్తపోయి ఆమెను వద్దని కౌగిలించుకున్నాడు. ఆమె అతని కౌగిట్లోనే కరిగి నీరై వాగై ప్రవహించింది. అతడు శోకించి శోకించి శిల అయినాడు. . వనములను దాటి 'వెన్నెల బయలు' దాటి తోగులను దాటి దుర్గమాద్రులను దాటి పులుల యడుగుల నడుగులు కలుపుకొనుచు 'రాళ్ళ వాగు' దాటి పథాంతరములు దాటి అచట కిన్నెరసాని - నా యాత్మయందు నిప్పటికి దాని సంగీతమే నదించు ...

వాతాపి గణపతిం భజేహం ..! . వాతాపి గణపతిం భజే హం వారణాస్యం వరప్రదం | | వాతాపి | | భూతాది సంసేవిత చరణం భూత భౌతికా ప్రపంచ భరణం వీతరాగిణం వినత యోగినం విశ్వకారణం విఘ్నవారణం పురాకుంభ సంభవమునివర ప్రపూజితం త్రికోణ* మధ్యగతం మురారీ ప్రముఖ ద్యుపాసితం మూలాధారా క్షేత్రాస్థితం పరాది చత్వారి వాగాత్మకం ప్రణవ స్వరూప వక్రతుండం నితంతరం నిటల* చంద్రఖండం నిజ వామకర విదృతేక్షు దండం కరాంబుజపాశ బీజాపూరం కలుష విదూరం భూతాకారం హరాది గురుగుహ తోషిత బింబం హంసధ్వని భూషిత హేరంబం | | వాతాపి | | . ముత్తుస్వామి దీక్షితార్ రచించిన ఈ కృతిలో త్రికోణ అనే పదం త్రిభువన గా, నిటల  . అనే పదం నిఖిల గా, ఘంటసాల గానంచేసిన వినాయక చవితి చిత్రంలో పాడారు.

ప్రమీలార్జునీయము.! . మహాభారతంలో ప్రమీల అందరూ స్త్రీలు ఉండే రాజ్యానికి రాణి. ఈ రాజ్యంలో స్త్రీలే పరిపాలకులు మరియు యుద్ధ వీరులు.  ఎంతటి బలమైన వారైన వీరితో ఓడిపోయేవారు.  ధర్మరాజు చేస్తున్న రాజసూయ యాగాశ్వం వీరు బంధించారు.  అందులకు అర్జునుడు వారితో యుద్ధం చేయడానికి వెళతాడు. చివరికి ఆమెను వివాహం చేసుకుంటాడు.

అద్వైతం.! (మహా కవి శ్రీ శ్రీ) . ఆనందం అర్ణవమైతే అనురాగం అంబరమైతే అనురాగపు తంచులు చూస్తాం ఆనందపు లోతులు తీస్తాం. నీ కంకణ నిక్వాణం_లో, నా జీవన నిర్వాణం_లో నీ మదిలో డోలలు తూగీ, నా హృదిలో జ్వాలలు రేగీ నీ తలపున రేకులు పూస్తే, నా వలపున బాకులు దూస్తే మరణానికి ప్రాణం పోస్తాం, స్వర్గానికి నిచ్చెన వేస్తాం హసనానికి రాణివి నీవై వ్యసనానికి బానిస నేనై విషమించిన మదీయ ఖేదం కుసుమించిన త్వదీయ మోదం విషవాయువులై ప్రసరిస్తే, విరితేనియలై ప్రవహిస్తే ప్రపంచమును పరిహాసిస్తాం, భవిష్యమును పరిపాలిస్తాం వాసంత సమీరం నీవై, హేమంత తుషారం నేనై నీ ఎగిరిన జీవవిహంగం నా పగిలిన మరణమృదంగం చిగురించిన తోటలలోనో, చితులించిన చోటులలోనో వలయములై చలించినపుడే, విలయములై జ్వలించినపుడే కాలానికి కళ్ళెం వేస్తాం, ప్రేమానికి గొళ్ళెం తీస్తాం. నీ మోవికి కావిని నేనై, నా భావికి దేవివి నీవై నీ కంకణ నిక్వాణం_లో నా జీవన నిర్వాణం_లో ఆనందం అర్ణవమైతే అనురాగం అంబరమైతే ప్రపంచమును పరిహాసిస్తాం, భవిష్యమును పరిపాలిస్తాం (A.C.Swinburne తన రచనలలో, ముఖ్యంగా A Match అనే  గీతంల

'మాతృషోడశి'.! 'అమ్మా నేను గర్భంలో వుండగా నిన్ను చాలా బాధపెట్టాను .. ప్రసూతి తర్వాత కూడా నా గురించి, నా తిండితిప్పల గురించి, . ఆరోగ్యం గురించి ఎంతో కష్టపడ్డావు. . ఆ బాధలు కలిగించినదానికి ప్రతిగా యీ మాతృపిండాన్ని నీకు సమర్పిస్తున్నాను.'

అమవస నిసి - ’పద్య కళాప్రవీణ’ డా.ఆచార్య ఫణీంద్ర ’ఆకలి రాజ్యమ్ము’ నందు నిరుద్యోగ యువత కందించె దివ్యోపదేశ - మభిమానవతులైన అతివల బ్రతుకుల ’అంతు లేని కథ’ల నరయ జెప్పె - మానవ సంబంధ మాలిన్యముల నల్గు ’గుప్పెడు మనసు’ల గుట్టు విప్పె - అభ్యుదయ సమాజ మందు మార్గాలకై  ’రుద్ర వీణ’ల నెన్నొ మ్రోగ జేసె - ఒకొక ’టిది కథ కాదు’ – ’మరో చరిత్ర’! - యన్న స్థాయిలో ’చిత్రాల’ నతడు తీర్చె - ’దాద ఫాల్కే పురస్కృతి’ దక్కి, తనకు - ఆ పురస్కృతియే గర్వ మందె నాడు! ’బాల చంద్రు’డా? కాదయ! భారతీయ చలన చిత్ర నభో పూర్ణ చంద్రు డతడు! అతని మృతి చిత్రరంగాన కమవస నిసి! అతని స్మృతికి నివాళి, బాష్పాంజలిదియె!

పోతన - శ్రీమద్భాగవతం.! . నీ దిక్కు గానివారికి నే దిక్కును లేదు వెదక నిహపరములకున్ మోదింపదలచువారికి నీ దిక్కే దిక్కు సుమ్ము! నీరజనాభా! (పద విభాగం: నీ, దిక్కు, కానివారికిన్, ఏ దిక్కును, లేదు, వెదకన్, ఇహ, పరములకున్,  . మోదింపన్, దలచువారికి, నీ, దిక్కే, దిక్కు, సుమ్ము, నీరజనాభా!) ‘ఓ పద్మనాభా (నాభిలో పద్మం కలిగి ఉన్న విష్ణుమూర్తి)! . నువ్వే ఆధారం (దిక్కు) అనుకోనివారికి ఎంత వెతికినా శరణు (దిక్కు) ఉండదు.  . ఈ లోకంలో, పరలోకంలో ఆనందంగా ఉండాలనుకునేవారికి నువ్వే ఆధారం,’ . అని రామావతారాన్ని స్తుతించారు,పోతన గారు.

నడుస్తున్న వంటగదిలో ఉపగదులు .! . ఎక్కడో అక్కడ కనిపించే మొల్ల, వెంగమాంబ, ముద్దుపళని, రంగాజమ్మ మొదలైన నలుగురైదుగురు స్ర్తీల పేర్లు తప్ప ఆదికవి నన్నయ దగ్గరనుంచి ఆధునిక యుగం వరకు కవిత్వ ప్రపంచ సర్వస్వం పురుషాధీనమే. వేదయుగంలో మంత్ర ద్రష్టలుగా, స్రష్టలుగా గార్గి, మైత్రేయి వంటి మహిళల పేర్లు వినిపించినా మధ్య యుగంలో మాత్రం సమాజంలో గాని, సాహిత్యంలో గాని పడతుల ప్రాతినిధ్యం, ప్రభావం శూన్యం.  తాళ్ళపాక తిమ్మక్క, ముద్దుపళని, రంగాజమ్మ, వెంగమాంబ మొదలైనవాళ్ళు కవయిత్రులుగా ప్రసిద్ధి కెక్కినా ఆ తర్వాత ఆడవాళ్ళకు మళ్ళీ అంధకార యుగమే. ఆడవాళ్ళకు చదువు ఎందుకు అన్నారు. ఉద్యోగాలు చేయాలా, ఊళ్ళేలాలా అని తర్కించారు. కొన్ని శతాబ్దాలపాటు వెనక్కి నెట్టేశారు. చీకట్లో వేగు చుక్కల్లా స్రీల జీవితాల్లో సంఘ సంస్కర్తలు బయలుదేరి ఆశల నక్షత్రాలు వెలిగించారు. చదువుల చందమామ ఉదయింపచేశారు. .  19వ శతాబ్దంలో కందుకూరి, గురజాడ మొదలగువారు జన్మించి స్ర్తీ విద్యను ప్రోత్సహించారు. ‘ముదితల్‌ నేర్వగరాని విద్య గలదే ముద్దార నేర్పించినన్‌’ అన్నారు. ‘స్ర్తీ కి శరీరం ఉంది. దానికి వ్యాయామం ఇవ్వాలి. ఆమెకు మెదడు ఉంది. దానికి జ్ఞానం ఇవ్వ

 చిన్న జీవితం .! . కొంత మందికి ఎప్పుడు దుఃఖంలో ఉండటం ఇష్టం ,  ఎప్పుడు ఏదో పోగొట్టుకున్నట్టు కనిపిస్తారు ,  ప్రపంచం కూడా వాళ్లకి అలాగే కనిపిస్తుంది , . కొంతమంది మనసులో ఎంతో దుఖాన్ని దాచుకుని ప్రపంచానికి ఏంతో ఆనందంగా ఉన్నట్లు కనిపిస్తారు ,  మనిషికి కావలసినది తృప్తి , ఎదో లేదని భాదపడి  ఉన్నవాటితో ఆనందాన్నిపొందలేకపోతే జీవితాంతం వారు దుఖసాగారంలోనే మునిగి ఉండాలి , చిన్న జీవితం మీ కోసం జీవించండి , మీతో ఉన్నవారిని ఆనందంగా ఉంచండి

నందమూరి తారక రామారావు నటనకు ముఖ్యంగా కావలసిన ఆహార్యము, అంగికము, వాచికము, సాత్వికము . సమపాళ్లలో పోతపోస్తే వచ్చిన రూపమే ఎన్టీఆర్ ఏమో అనిపిస్తుంది. . మాయాబజార్ కృష్ణుడు, లవకుశ రాముడు, పాండవ వనవాసం భీముడు, దానవీరశూరకర్ణ దుర్యోధనుడు, సీతారామకళ్యాణం రావణుడు, ఇలా నాయకులు, ప్రతినాయకులు అందరూ రామారావులే. అసలు దానవీరశూరకర్ణ సినిమా చూసిన తరువాత, . ఒకవేళ నిజం దుర్యోధనుడు ఈ భూమ్మీదకు వచ్చినా నువ్వు నువ్వుకాదు  ఎన్టీఆరే అసలు నువ్వంటావేమో.  . పాతాళభైరవిలో సాహసం చేసే డింభకుడిగా అలరిస్తే, కన్యాశుల్కం సినిమా చూసిన తరువాత గురజాడ వారి గిరీశం ఎలా ఉంటాడో ఊహించేసుకుంటాం. గుండమ్మకథ సినిమాలో సగం ఊడిపోయిన బొత్తాలున్న చొక్కా, పొట్టి నిక్కరు వేసుకున్న అంజిగాడు కనపడతాడు తప్ప ఎన్టీఆర్ కనిపించడు. . పురాణ పాత్రలు వేసేటప్పుడు కాళ్ళకు చెప్పులు వేసుకోకపోవడం, మాంసాహారం తినకపోవడం, నేలమీదే నిద్రించడం ఆయనకు తను ధరించే పాత్రల మీద ఉన్న గౌరవానికి, నిబద్ధతకు ఉదాహరణలు. . ఆయన నటించిన సినిమాలు తెలుగు సినీ నటులందరికీ గ్రామర్ పుస్తకాల్లాంటివి. సుమారు మూడు నూర్లు సినిమాలలో నటించిన ఈ నటరత్నానికి లభించిన

అన్నట్టు చెప్పటం మరిచాను.  నాకేమో ఉంగాబాషా, పిచిక బాష, చికబాష, క బాష, బాష, ష అవన్నీ తెలుసు. నాకు కబాష సీగానపెసూనాంబ నేర్పింది. కానీ దానికి తెలుగు కూడా బాగా రాదు.  నన్ను బురుగు, బులుగూ అని అంతుంది. దానికి అసలు మాతలాద్దమే చేతకాదు. నాకిన్ని మాటలు ఎవరు నేర్పారు అనుకుంటున్నారా. రమణ.  వాడి ఫ్రెండ్ ఉన్నాడే బాపు వాడు నాకు ఆకారం ఇచ్చి, నా చేత చాలా వేషాలు వేయించాడులే.

హాస్యమందున అఋణ అందె వేసిన కరుణ బుడుగు వెంకటరమణ ఓ కూనలమ్మా!

(మంచి పద్యం కవి గారు పేరు తెలియదు.నా గోల నుంచి.) . ఘల్లున మ్రోవగ గజ్జెలు ఘల్లున మ్రోవగ గజ్జెలు ఝల్లున పొంగెను ఎడదలు జవరాండ్రలకున్ తెల్లని గోవుల వెంబడి నల్లని గోవిందుడురుక నాట్యపు భంగిన్ నల్లనివాడైన బాలకృష్ణుడు తన తెల్లని ఆవులను తోలుకొని పోవుటకు సిద్ధమై, వాటివెంట ఉరుకగా, ఆయన పాదములకు ఉన్న గజ్జెలు ఘల్లుమన్నవి. ఆ రవము వినగానే నందవ్రజములో ఉన్న యవ్వనవతుల హృదయములు ఒక్కసారిగా ఝల్లుమని ఆనందంతో ఉప్పొంగాయి.

మన వాళ్ళొట్టి వెధవాయిలేనా? . ఏమివాయ్‌ మై డియర్‌ షేక్స్పియర్‌! మళ్ళీ ముఖం వేలవేసినావ్‌?? సొర్గానికి పోయినా సవితి పోరు తప్పనట్టు అమరలోకం లాటి అమెరికాకి వచ్చినా ఒక టెలుగూస్‌ కీ మరో టెలుగూస్‌ కి మధ్యన ఐకమత్యం అనే పదార్థం మీ నాన్న బుర్రలో మోడరన్‌ థాట్స్‌ వున్న సైజులో కూడా లేదే అని గుక్క పట్టి దుఃఖిస్తున్నావా? నాన్సెన్స్‌!! డబ్బుల హోదా కులాల బాధా కన్న దేశంలో కన్నా యీ “ఉన్న” దేశంలోనే మిక్కుటవని ఖేదపడుతున్నావా? డబుల్‌ నాన్సెన్స్‌!! ఎవరో అన్నట్టు మనవాళ్ళొట్టి వెధవాయిలోయ్‌!! . ఐనా అసలు తెలుగు వాళ్ళకి ఐకమత్యం అవసరం అన్న వాజెమ్మెవడో చెబితే వాడి జేజెమ్మ క్కూడా బేజారెత్తేలా ఒక్క ఘంట బిగిన ఏకధాటిగా లెక్చరిద్దును! దాంతో వాడు డంగై పోయి నాలిక్కటుకూ కటుకూ కరుచుకుని హన్నన్నా తొందరపడి పోయి మాటే గదా మన సొమ్మేం బోయిందని రెXంత మాటన్నానూ అని ఊళ్ళో వాళ్ళందరికీ మందువిందు యిచ్చి మరీ ప్రాయశ్చిత్తం చేసేసుకోడూ? కాకపోతే ఏవిటయ్యా ఐకమత్యంలో వున్న గొప్పతనం? తెలుగు వాడిని చూస్తే తెలీదూ నిజానికి ఐకమత్యం వల్ల వొచ్చేది గొప్పతనం కాదు గొప్ప పతనం అని! అసలూ, బృహన్నారదీయం పదహారో ఆశ్వాసంలో ఏమన్నాడూ “కాంపిటీషన్‌ ఈజ్‌ ద

***ఈనాటి సినిమాల గురించి భానుమతి గారి అభిప్రాయం*** నేటి సినిమాల్లో కథా గమనం తీరు మారిపోతోందని, కథానాయకుడు, కథానాయికల పాత్రల ఔచిత్యాన్ని దెబ్బతీసేలా పాత్రలను రూపొందిస్తున్నారని సీనియర్ నటీమణి, బహుముఖ ప్రజ్ఞావంతురాలైన భానుమతీ రామకృష్ణ పలు సందర్భాల్లో ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. మేలిమి బంగారం లాంటి నాటి సినిమాల్లో అల్లరి మూకల నుంచి తనను కాపాడిన వాడికి హీరోయిన్ మనసిచ్చి ప్రేమించేదని, నేటి సినిమాల్లో ప్రతినాయకుడిలా ప్రవర్తించే హీరోనే కథానాయిక ప్రేమిస్తున్నట్లు చూపించడం వైపరీత్యమేనని ఆమె అనేవారు. సినిమా పరిశ్రమలో కాలూనిన నాటి నుంచి తుది శ్వాస విడిచే వరకూ చెన్నై నగరాన్నే తన శాశ్వత చిరునామాగా చేసుకున్న డాక్టర్ భానుమతి ఏ తెలుగు లేదా తమిళ సినీ పరిశ్రమలకు సంబంధించిన ఏ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నా నేటి సినిమాల్లోని ఇలాంటి విపరీత ధోరణులను ఖండించేవారు. అంతేగాక తాను రాసిన తన స్వీయ చరిత్రలో సైతం ఈ విషయాన్ని ప్రస్తావించినట్లు ఆమె ఈ వ్యాసకర్తకు స్వయంగా చెప్పారు. నాటి సినిమాల్లో విలన్ లక్షణాలు కథకు తగ్గట్టుగా ఉండేవని, నేటి చిత్రాల్లో విలన్ అంటే నరరూప రాక్షసుడిగానే చూపిస్తూ ఆ పాత్ర చేత భయానకమైన పనులు చేయ

బాల గంగా ధర తిలక్..... కవితా మనసు.! . ఒక్క మునిమాపు వేళ మా వూళ్ళో ఒక కదంబ వృక్ష ఛాయలో మొదటి సారిగా దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి గారు తమ ఊర్వశీ ప్రవాసం లోంచి వివరాలీ విభావరీ విలాసాల నీ మసలు చరణ మంజీరము గుసగుసలో అన్న గేయం విన్నప్పుడు చటుక్కున ప్రబంధాల బలవంతపు వర్ణనలూ బిగుసుకుపోయిన భాషా శరీరాలూ, మా వూరి రోడ్ల మీది దుమ్ము అన్నీ మాయమయి పొయి నేను నా లోంచి కదలి పోయి జాలి జాలిగా గాలిలో చిరు చీకటిలో నక్షత్రాల చిరు కాంతిలో కలసి పోయి యేదో యేదో అయిపోయిన క్రొత్త చైతన్యం లో ఆ రాత్రంతా నిద్రపోలేదు. x

నారాయణతీర్థులు.! . ’కృష్ణలీలా తరంగాలు’ . .కృష్ణంకలయ సఖీ సుందరం బాలకృష్ణం కలయ సఖీ సుందరం కృష్ణం గత విషయ తృష్ణం.... . అవి రాసినాయన `నారాయణ తీర్థులు’ .! . నారాయణ తీర్థుల వారికీ దృష్టిదోషం ఉండేది... రోజూ రాత్రిళ్ళు భోజనాలయ్యాక....వసారాలో పడుకునీ కళ్ళుమూసుకుని తరంగాలు పాడుకునేవారు. బాలకృఘ్ణడొచ్చి.....తీర్థులవారి బొజ్జమీదెక్కి....తాండవం చేసేవాడు. తాండవ క్రిఘ్ణడి నృత్యం రోజూ చూస్తున్న సిద్దయ్య...ఓ రోజు అడిగాడు. "గురూ గారు రోజూ బాలకృఘ్ణడు మీ బొజ్జమీద తాండవం చేస్తోంటే మీకు పొట్టనొప్పిగా ఉండట్లేదూ?" "బాలకృఘ్ణడి తాండవమా...ఎప్పుడ్రా..." "అయ్యో! రాత్రిళ్ళు....మీరు నిద్రపోయే ముందు తరంగాలు అంటారు గదా....అప్పుడు బాలకృఘ్ణడు తాండవం చేస్తాడు...నేను రోజూ చూస్తున్నాగా"! "ఎంత అదృష్టవంతుడివిరా...గుడ్డిపీనుగుని నాకు కనపడ్డేం!" అని కళ్ళు తుడుచుకునీ "ఒరే...ఈసారి కృఘ్ణడు కనబడ్తే మనిద్దరికీ జన్మరాహిత్యం ఎప్పుడో కనుక్కో..." "ఓ......అలాగే"అన్నాడు సిద్దప్ప... మర్నాడు రాత్రి బాలకృఘ్ణడు కనపడగానే దణ్ణం పెట్టీ "జగద్గురూ....మా గురూగారిక

“పోతన్న తెలుగుల పుణ్యపేటి.” . “నా గీతం జాతిజనుల గుండెలలో ఘూర్ణిల్లా”లని ఆకాంక్షించాడు ఆధునిక కవి.. . ఆ కొలబద్దకు సరిగ్గా అతికిపోయే కవి పోతన. . ఆయన పద్యాలు జాతిజనుల గుండెల్లోనే కాదు రసనల మీద కూడా నివసిస్తున్నాయి .. విశ్వనాథ వారన్నట్లు “పోతన్న తెలుగుల పుణ్యపేటి.” . సీ. కమనీయ భూమి భాగములు లేకున్నవే పడియుండుటకు దూది పరుపులేల? సహజంబులగు కరాంజలులు లేకున్నవే భోజన భాజన పుంజమేల? వల్కలాజిన కుశావళులు లేకున్నవే కట్టదుకూల సంఘంబులేల? గొనకొని వసియింప గుహలు లేకున్నవే ప్రాసాద సౌధాది పటల మేల? తే. ఫలరసాదులు కురియవే పాదపములు స్వాదుజలముల నుండవే సకల నదులు పొసగ భిక్షము బెట్టరే పుణ్య సతులు ధన మదాంధుల కొలువేల తాపసులకు ఈ పద్యం బమ్మెర పోతనామాత్యునిది. ఆయన ఆంధ్రీకరించిన మహాభాగవతం ద్వితీయ స్కంధం . పడుకోడానికి ఇంత నేల ఉండగా తల్పాలూ శయ్యలూ కావాలా? తినడానికి దేవుడిచ్చిన చేతులుండగా బంగారూ, వెండీ పళ్ళాలు కావాలా? నార చీరలూ, పట్టలూ ఉండగా పీతాంబరాలు అవసరమా? ఉండటానికి గుహలుండగా ఆశ్రమాలూ ప్రాసాదాలూ అవసరమా? తినేందుకు చెట్లు పండ్లిస్తుండె, తాగేందుకు నదులు నీరిస్తుండె. ఇంటింటా ఉం

హిందువుల వైవాహిక శుభకార్యాల్లొ “అగ్ని” ని సాక్షిగా ఎందుకు పెడతారు?. . . హిందువుల వైవాహిక శుభకార్యాల్లొ “అగ్ని” ని సాక్షిగా ఎందుకు పెడతారు అన్నది చాలా మంది దంపతులకు తెలీదు.  మన సంస్కృతీ, సంప్రదాయాల్లో అగ్నిని పవిత్రంగా చూడడం ఆచారం.  . పూజలు, యజ్ఞయాగాదులు అగ్ని లేకుండా జరగవు. . అగ్ని సాక్షిగా లేకపోతే ఆ వివాహం ధర్మసమ్మతం కాదంటారు. .  పెళ్ళీ డు వచ్చిన ఆడపిల్లలు చక్కగా చూడముచ్చటగా ఉంటారు.  . వివాహానికి యోగ్యమైన అమ్మాయిని చంద్రసాక్షిగా గంధర్వుడూ, గంధర్వసాక్షిగా అగ్ని ఆమెను రక్షించగా అగ్నిసాక్షిగా వరుడు గ్రహిస్తాడు. . అందుకని “అగ్నిసాక్షిగా పెళ్లి ” అనే మాట వచ్చింది. . వేదాలలోని ప్రధమ శబ్దం అగ్ని, ఆ అగ్నిని ఋషులు గుర్తించి అగ్రస్వరూపునిగా కీర్తించారు. “దారాధీన స్తథా స్వర్గః పిత్రూణా మా త్మన స్సహ “ . అని పెద్దలంటారు. తన పితృలందరికీ స్వర్గం లభించాలంటే, ముందుకాలంలో తానూ తరించాలంటే అది సాధ్యమయ్యేది, భార్య కనబోయే సంతానం ద్వారా కదా!  అలాంటి స్వర్గానికి తీసుకుపోగల అవకాశం బార్య ద్వారా లభిస్తుంటే ఆమెను గౌరవించాలి కదా!

పోతన - శ్రీమద్భాగవతం.....ప్రహ్లాద చరిత్ర.! . ఇందుగలడందులేడని  సందేహము వలదు చక్రి సర్వోపగతుండు ఎందెందు వెదకి చూచిన అందందే గలడు దానవాగ్రణి వింటే! రాక్షసరాజయిన హిరణ్యకశిపుడికి విష్ణుమూర్తి అంటే ద్వేషం.  కాని అతడి కొడుకు ప్రహ్లాదుడికి మాత్రం విష్ణువంటే మహాభక్తి కావడం వల్ల ఎప్పుడూ శ్రీహరినే ధ్యానించేవాడు. దాంతో కొడుకుపైన హిరణ్యకశిపుడికి కోపం వచ్చింది. ఎన్ని విధాలుగా చెప్పినా ప్రహ్లాదుడు విష్ణుభక్తిని మానుకోకపోవడంతో నిజంగానే శ్రీహరి అంతటా ఉన్నాడా? అని కొడుకును ప్రశ్నిస్తాడు.  . అప్పుడు ప్రహ్లాదుడు చెప్పిన సమాధానమే ఈ పద్యం. విష్ణుమూర్తి ఇక్కడ ఉన్నాడు, అక్కడ లేడు అనే సందేహం అక్కరలేదు. ఆయన అన్నిచోట్లా ఉంటాడు. ఎక్కడ వెతికితే అక్కడే కనపడతాడు. ఓ రాక్షసరాజా! ఇది సత్యం.  . ఈ పద్యంలో, ‘ఇందు, అందు, ఎందెందు, అందందే’ అనే పదాలు వచ్చాయి . ఇవన్నీ ఒకేలాంటి పదాలు కావటం వల్ల వినడానికి చాలా హాయిగా ఉంటాయి.  అంతేకాదు ఇలాంటివి నేర్చుకోవటం కూడా తేలిక.

భాగవతము - బొమ్మెర పోతనామాత్యుడు.! . శా. కల్యాణాత్మక మైన విష్ణుకథ లాకర్ణింపుచున్‌ ముక్త వై కల్యుం డెవ్వఁడు తృప్తు డౌ, నవి వినంగాఁ గ్రొత్త లౌచుండు సా కల్యం బేర్పడ భూసురోత్తమ! యెఱుంగం బల్కవే రుక్మిణీ కల్యాణంబు వినంగ నాకు మదిలోఁ గౌతూహలం బయ్యెడిన్‌. ! . క. భూషణములు సెవులకు బుధ తోషణము లనేక జన్మ దురితౌఘ విని శ్శోషణములు మంగళతర ఘోషణములు గరుడగమను గుణ భాషణముల్‌. ! . (బొమ్మెర పోతనామాత్యుడు.) x

భాగవతం లోనూ నరకాసుర వధ ఘట్టం! .అక్కడ పోతన వ్రాసిన ఆ పద్యాన్నీ చిత్తగించండి.. . పరు జూచున్ వరు జూచు నొంప నలరింపన్ రోష రాగోదయా విరత భ్రూకుటి మందహాసములతో వీరంబు శృంగారమున్ జరుగన్ కన్నులు కెంపు సొంపు బరగన్ జండాస్త్ర సందోహముల్ సరసాలోక సమూహమున్ నెరపుచున్ చంద్రాస్య హేలాగతిన్. . . మ.  అరి జూచున్ హరి జూచు జూచుకములం దందంద మందార కే సరమాలామకరందబిందుసలిలస్యందంబు లందంబులై తొరుగం బయ్యెద కొం గొకింత దొలగం దొడ్తో శరాసారమున్ దరహాసామృతపూరముం గురియుచుం దన్వంగి కేలీగతిన్ . పై పద్యం ఉత్తర హరివంశ కావ్యం లోనిది. నాచన సోమనాథుడు రచించినది. . చాలా ప్రసిద్ధమైన పద్యం

భాగవతము - రుక్మిణీ కల్యాణము.! . మ.  . ఖగనాథుం డమరేంద్రుఁ గెల్చి సుధ ము\న్‌ గైకొన్న చందంబున\న్‌ జగతీనాథులఁ జైద్య పక్షచరులన్‌ సాళ్వాదులం గెల్చి భ ద్రగుఁడై చక్రి వరించె భీష్మకసుత\న్‌ రాజీవగంధిన్‌ రమా భగవత్యంశభవ\న్‌ మహాగుణమణి\న్‌ బాలామణిన్‌ రుక్మిణిన్‌. . x