శ్యామళా దండకం- మహాకవి కాళిదాసు.

శ్యామళా దండకం

ధ్యానం
మాణిక్యవీణాముపలాలయంతీం
మదాలసాం మంజుళవాగ్విలాసాం|
మాహేంద్రనీలద్యుతికోమలాంగీం
మాతంగకన్యాం మనసా స్మరామి||1||
చతుర్భుజే చంద్రకలావతంసే కుచోన్నతే కుంకుమరాగశోణే|
పుండ్రేక్షుపాశాంకుశపుష్పబాణహస్తే నమస్తే జగదేకమాతః||2||

వినియోగః
మాతా మరకతశ్యామా మాతంగీ మదశాలినీ|
కుర్యాత్ కటాక్షం కల్యాణీ కదంబవనవాసినీ||

స్తుతిః
జయ మాతంగతనయే జయ నీలోత్పలద్యుతే|
జయ సంగీతరసికే జయ లీలాశుకప్రియే||

దండకం
జయ జనని సుధాసముద్రాన్-తరుద్యం-
మణిద్వీప-సంరూఢ-బిల్వాటవీ-మధ్య-
కల్ప-ద్రుమాకల్ప-కాదంబ-కాంతార-
వాసప్రియే కృత్తివాసప్రియే సర్వలోకప్రియే
సాదరారబ్ధ-సంగీత-సంభావనా-
సంభ్రమాలోల-నీపస్రగాబద్ధ-
చూళీసనాథత్రికే సానుమత్పుత్రికే
శేఖరీభూత-శీతాంశురేఖా-మయూఖావలీ-
బద్ధ-సుస్నిగ్ధ-నీలాలకశ్రేణి-శృంగారితే
లోకసంభావితే
కామలీలా-ధనుః సన్నిభ-భ్రూలతా-పుష్ప-
సందోహ-సందేహ-కృల్లోచనే వాక్సుధాసేచనే
చారుగోరోచనాపంక-కేళీలలా-
మాభిరామే సురామే రమే
ప్రోల్లసద్ధ్-వాళికా-మౌక్తికశ్రేణికా-
చంద్రికా-మండలోద్భాసి-
గండస్థలన్యస్త-కస్తూరికా-పత్రరేఖా-
సముద్భూత-సౌరభ్య-సంభ్రాంత-
భృంగాంగనాగీత-సాంద్రీభవం-
మంద్రతంత్రీస్వరే సుస్వరే భాస్వరే
వల్లకీ-వాదన-ప్రక్రియా-లోల-
తాళీదళాబద్ధ-తాటంక-
భూషావిశేషాంవితే సిద్ధ-సమ్మానితే
దివ్యహాలామ-దోద్వేలహేలాల-
సచ్చక్షురాందోళన-శ్రీసమాక్షిప్త-కర్ణైక-
నీలోత్పలే శ్యామళే పూరితాశేష-
లోకాభి-వాంఛాఫలే శ్రీఫలే
స్వేద-బిందూల్లసద్-భాల-లావంయ-
నిష్యంద-సందోహ-సందేహ-కృన్నాసికా-
మౌక్తికే సర్వమంత్రాత్మికే కాళికే
ముగ్ద్ధ-మందస్మితో-దారవక్త్రస్ఫురత్-
పూగ-కర్పూర-తాంబూల-ఖండోత్కరే
జ్ఞానముద్రాకరే సర్వసంపత్కరే
పద్మభాస్వత్కరే శ్రీకరే
కుంద-పుష్పద్యుతిస్నిగ్ధ-దంతావలీ-
నిర్మలాలోల-కల్లోల-సమ్మేళ-
నస్మేరశోణాధరే చారువీణాధరే పక్వబింబాధరే
సులలిత-నవయౌవనారంభ-
చంద్రోదయోద్వేల-లావంయ-
దుగ్ధార్ణవావిర్భవత్కంబు-బింబోక-
భృత్కంథరే సత్కలా-మందిరే మంథరే
దివ్య-రత్నప్రభా-బంధురచ్ఛన్న-హారాది-
భూషా-సముద్యోతమానా-
నవద్యాంగశోభే శుభే
రత్న-కేయూర-రశ్మిచ్ఛటా-పల్లవ-
ప్రోల్లసద్-దోల్లతా-రాజితే యోగిభిః పూజితే
విశ్వ-దిఙ్మండలవ్యాప్త-మాణిక్య-
తేజః స్ఫురత్-కంకణాలంకృతే
విభ్రమాలంకృతే సాధుభిః సత్కృతే
వాసరారంభ-వేళా-సముజ్జృంభ-
మాణారవింద-ప్రతిద్వంద్వి-పాణిద్వయే
సంతతోద్యద్వయే అద్వయే
దివ్య-రత్నోర్మికా-దీధితి-స్తోమ-
సంధ్యాయమా-నాంగుళీ-పల్లవోద్యన్న-
ఖేందు-ప్రభా-మండలే సన్నుతాఖండలే
చిత్ప్రభామండలే ప్రోల్లసత్కుండలే
తారకారాజి-నీకాశ-హారావలిస్మేర-
చారుస్తనా-భోగభారానమన్మధ్య-
వల్లీవలిచ్ఛేద-వీచీ-సముద్యత్-
సముల్లాస-సందర్శితాకార-సౌందర్య-
రత్నాకరే వల్లకీ-భృత్కరే కింకర-శ్రీకరే
హేమ-కుంభోప-మోత్తుంగ-వక్షోజభారావనమ్రే త్రిలోకావనమ్రే
లసద్వృత్త-గంభీర-నాభీ-సరస్తీర-
శైవాల-శంకాకర-శ్యామరోమావలీ-
భూషణే మంజుసంభాషణే
చారుశించత్కటీసూత్ర-నిర్భత్సితానంగ-
లీలా-ధనుశ్శించినీ-డంబరే దివ్యరత్నాంబరే
పద్మరాగోల్లసన్-మేఖలా-భాస్వర-శ్రోణి-
శోభాజిత-స్వర్ణ-భూభృత్తలే చంద్రికా-శీతలే
వికసిత-నవకింశుకాతామ్ర-దివ్యాంశు-
కచ్చన్న-చారూరు-శోభా-పరాభూత-
సిందూర-శోణాయ-మానేంద్ర-మాతంగ-
హస్మార్గ్గళే వైభవానర్గ్గళే శ్యామళే
కోమళస్నిగ్ద్ధ-నీలోత్పలోత్-
పాదితానంగ-తూణీర-శంకాకరోదామ-
జంఘాలతే చారులీలాగతే
నమ్ర-దిక్పాల-సీమంతిని
కుంతళస్నిగ్ద్ధ-నీలప్రభా-పుంచసంజాత-
దుర్వాంకు-రాశంక-సారంగ-సంయోగ-
రింఖన్న-ఖేందూజ్జ్వలే ప్రోజ్జ్వలే నిర్మలే
బ్రహ్మదేవేశ-లక్ష్మీశ-భూతేశ-తోయేశ-
వాగీశ-కీనాశ-దైత్యేశ-యక్షేశ-
వాయ్వగ్ని-మాణిక్య-సంహృష్ట-కోటీర-
బాలా-తపోద్దామలాక్షా-రసారుంయ-
తారుంయ-లక్ష్మీ-గృహీతాంఘ్రి-పద్మే
సుపద్మే ఉమే
సూరుచిర-నవరత్న-పీఠస్థితే సుస్థితే
రత్నపద్మాసనే రత్నసింహాసనే
శంఖపద్మద్వయోపాశ్రితే విశ్రితే
తత్ర విఘ్నేశ-దుర్గావటు-క్షేత్రపాలైర్యుతే
మత్తమాతంగ-కన్యా-సమూహాంవితే
మంజుళామేనకాద్యంగనామానితే
భైరవైరష్టభిర్వేష్టితే దేవి
వామాదిభిః శక్తిభిః సేవితే
ధాత్రి-లక్ష్మ్యాది-శక్త్యష్టకైః సంయుతే
మాతృకామండలైర్మండితే
యక్ష-గంధర్వ-సిద్ధాంగనా-మండలైరర్చితే
పంచబాణాత్మికే పంచబాణేన రత్యా చ సంభావితే
ప్రీతిభాజా వసంతేన చానందితే
భక్తిభాజాం పరం శ్రేయసే కల్పసే
యోగినాం మానసే ద్యోతసే
ఛందసామోజసా భ్రాజసే
గీత-విద్యా-వినోదాది తృష్ణేన కృష్ణేన సంపూజ్యసే
భక్తిమచ్చేతసా వేధసా స్తూయసే
విశ్వహృద్యేన వాద్యేన విద్యాధరైర్గీయసే
శ్రవణహరదక్షిణక్వాణయా వీణయా
కిన్నరైర్గీయసే యక్షగంధర్వ-సిద్ధాంగనా-మండలైరర్చ్యసే
సర్వసౌభాగ్య-వాంఛావతీభిర్వధూభిః
సురాణాం సమారాధ్యసే
సర్వవిద్యావిశేషాత్మకం
చాటుగాథా-సముచ్చారణా-కంఠ-మూలోల-
సద్వర్ణరాజిత్రయం కోమళశ్యామళో-
దారపక్షద్వయం తుండశోభాతి-ధూరీభవత్
కింశుకాభం తం శుకం లాలయంతీ పరిక్రీడసే
పాణిపద్మద్వయేనా-క్షమాలామపి స్ఫాటికీం
జ్ఞానసారాత్మకం పుస్తకం చాపరేణాంకుశం
పాశమాబిభ్రతి యేన సంచింత్యసే చేతసా
తస్య వక్త్రాంతరాత్ గద్యపద్యాత్మికా
భారతీ నిఃసరేత్
యేన వా యావకా భాకృతిర్భావ్యసే
తస్య వశ్యా భవంతి స్త్రియః పూరుషాః
యేన వా శాతకుంభద్యుతిర్భావ్యసే
సోऽపి లక్ష్మీసహస్రైః పరిక్రీడతే
కిన్న సిద్‌ధ్యేద్వపుః శ్యామళం కోమళం
చంద్ర-చూడాంవితం తావకం ధ్యాయతః
తస్య లీలా సరోవారిధిః
తస్య కేళీవనం నందనం
తస్య భద్రాసనం భూతలం
తస్య గీర్దేవతా కింకరీ
తస్య చऽऽజ్ఞాకరీ శ్రీ స్వయం
సర్వతీర్థాత్మికే సర్వమంత్రాత్మికే సర్వతంత్రాత్మికే సర్వయంత్రాత్మికే
సర్వపీఠాత్మికే సర్వసత్త్వాత్మికే సర్వశక్త్యాత్మికే
సర్వవిద్యాత్మికే సర్వయోగాత్మికే సర్వరాగాత్మికే
సర్వశబ్దాత్మికే సర్వవర్ణాత్మికే సర్వవిశ్వాత్మికే సర్వగే
హే జగన్మాతృకే పాహి మాం పాహి మాం పాహి మాం
దేవి తుభ్యం నమో దేవి తుభ్యం నమో దేవి తుభ్యం నమః|

||ఇతి మహాకవి కాలిదాసవిరచితం శ్యామళా దండకం సంపూర్ణం||

మాణిక్య వీణా ముఫలాలయంతీం
మదాలసాం మంజుల వాగ్విలాసాం
మహేంద్ర నీలద్యుతి కోమలాంగీం
మాతంగకన్యాం మనసా స్మరామి

చతుర్భుజే చంద్రకళావతంసే
కుచోన్నతే కుంకుమరాగశోణే
పుండ్రేక్షు పాశాంకుశ పుష్పబాణహస్తే
నమస్తే! జగదేకమాతః జగదేకమాతః ...ఆ...

మాతా...! మరకతశ్యామా! మాతంగీ మధుశాలినీ!
కుర్యాత్కటాక్షం కల్యాణీ! కదంబ వనవాసినీ...!

జయ మాతంగతనయే...!
జయ నీలోత్పలద్యుతే!
జయ సంగీతరసికే!
జయ లీలాశుకప్రియే...!

జై జననీ!

సుధాసముద్రాంత ఋద్యన్మణిద్వీప సంరూఢ బిల్వాటవీ మధ్య
కల్పద్రుమాకల్ప కాదంబ కాంతారవాసప్రియే...!
కృత్తివాసప్రియే...!
సాదరారబ్ధ సంగీతసంభావనా సంభ్రమాలోల నీప స్రగాబద్ధ
చూళీ సనాథత్రికే! సానుమత్పుత్రికే...!
శేఖరీభూతశీతాంశురేఖా మయూఖావళీబద్ధసుస్నిగ్ధ నీలాలకశ్రేణి
శృంగారితే! లోకసంభావితే...!
కామలీలా ధనుస్సన్నిభభ్రూలతా పుష్ప సందేహ కృచ్ఛారు గోరోచనా
పంకకేళీ - లలామాభిరామే...! సురామే! రమే...!

సర్వయంత్రాత్మికే! సర్వతంత్రాత్మికే!
సర్వమంత్రాత్మికే! సర్వముద్రాత్మికే!
సర్వశక్త్యాత్మికే! సర్వచక్రాత్మికే!
సర్వవర్ణాత్మికే! సర్వరూపే!
జగన్మాతృకే! హే జగన్మాతృకే!
పాహి మాం పాహి మాం, పాహి పాహి!