పెద్దన చాటువులుపెద్దన చాటువులు

పెద్దన చాటువులు

కావ్యాలు రాయటానికి పెద్దనకి ఇవన్నీ కావాలట

నిరుపహతిస్థలంబు రమణీ ప్రియ దూతిక తెచ్చి ఇచ్చు క

ప్పుర విడె మాత్మ కింపయిన భోజన మూయల మంచ మొప్పు త

ప్పరయు రసజ్ఞులూహ తెలియంగల లేఖక పాఠకోత్తముల్

దొరకిన గాక యూరక కృతుల్ రచియింపుమటన్న శక్యమే ?!

రాయల మరణానంతరము చెప్పిన పద్యాలు

ఎదురైనచోఁ తన మద కరీంద్రము డిగ్గి 

  కేలూఁత యొసఁగి యెక్కించుకొనియె

కోకట గ్రామాద్యనేకాగ్రహారంబు

లడిగిన సీమల యందు నిచ్చె

మను చరిత్రం బందుకొను వేళఁ పురమేగ

పల్లకి తన కేలఁ బట్టి యెత్తె

బిరుదైన కవి గండ పెండేరమున కీవ 

  తగుదని తానె పాదమునఁ తొడిగె

ఆంధ్ర కవితా పితామహ! అల్లసాని

పెద్దన కవీంద్ర యని నన్నుఁ బిలుచునట్టి

కృష్ణరాయలతో దివికేఁగ లేక

బ్రతికి యున్నాఁడ జీవాచ్ఛవంబ నగుచు!

"కృష్ణ రాయల నిర్యాణా నంతరము కళింగ పాలకుడగు గజపతి

కన్నడ రాజ్యము పైకి దండెత్తి రాగా పెద్దన క్రింది సీస పద్యమును 

విరచించి పంపెననియు, దానిని చదువుకొని యాతడు సిగ్గిలి మరలి 

పోయె ననియు నొక యైతిహ్యము ప్రచారములో గలదు"

రాయ రావుతు గండా  రాచ యేనుఁగు వచ్చి

      యారట్ల కోటఁ  గోరాడు నాఁడు

సంపెట నర పాల సార్వ భౌముఁడు వచ్చి

      సింహాద్రి జయశీలఁ జేర్చు నాఁడు

సెల గోలు  సింహంబు చేరి ధిక్కృతిఁ గాంచు

      తల్పులఁ గరుల  డికొల్పునాఁడు

ఘనతర నిర్భర గండ పెండర మిచ్చి

      కూఁతు రాయని కొనగూర్చు నాఁడు

నొడ లెఱుంగక సచ్చితో? యుర్వి లేవొ?

చేరఁ జాలక తల చెడి జీర్ణ మైతొ?

కన్నడం   బెట్లు సొచ్చెదు? గజపతీంద్ర?

తెఱచి నిలు  కుక్క సొచ్చిన తెఱఁగు దోఁప.

(తెనాలి రామకృష్ణుడి విమర్శకు పాలైన "అమవస నిశి" పద్యం)

కలనాటి ధనము లక్కర

గలనాటికి దాచ కమల గర్భుని వశమా

నెల నడిమి నాటి వెన్నెల

యలవడునే గాదె బోయె నమవస నిశికిన్.

 తిరుపతి వేంకటా కవుల చాటువులు 

దోసమటంచెరింగియును దుందుడుకొప్పగ పెంచినార మీ

మీసము రెండు భాషలకు మేమె కవీంద్రులమంచు దెల్పగా

రోసము గల్గినన్ కవి వరుల్ మము గెల్వుడు గెల్చిరేని ఈ

మీసము దీసి మీ పద సమీపములన్ దలలుంచి మ్రొక్కమే !!

ఆనొథెర్ పోం ఇన్ థైర్ ఉసూల్ ఇర్రెవెరంత్ స్త్య్లె:

తద్దినము బెట్టువారల తమ్ముల బలె

బద్దెపున్ గవులకు వెన్‌క గద్యపుంగవు

లుంద్రు; స్త్రీ శూద్ర జనులకు నుపకరింత్రు

వారు పిట్ట కవిత చెప్పువారు గాక!

అష్టావధాన శతావధానములన్న

నల్లేరు పై బండి నడక మాకు

.

.

.

.

చదువు నేర్పించెను చర్ల బ్రహంఅయ శాశ్త్రి

వంట నేర్పించె గద్వాల రాజు

ఏనుగులెక్కినాము ధరణీంద్రులు మ్రొక్కగ నిక్కినాము స

న్మానము లందినాము బహుమానములన్ గ్రహియించినర ...

..................................................

................................ నీ కృపనన్ సరస్వతీ

ఒక చరణంబు నేను మరి యొక్కటతండు .............

...........

...........

...........

అవధాన ప్రక్రియ గురించి వారి అభిప్రాయములు

కవన మటన్న గష్ట మది కల్గుట యబ్బుర మందు నాశుగా

గవనము జెప్పుటన్న మరికష్టము యందును వృత్త భేదముల్

కవనము జెప్ప దప్పులెటు కల్గక యుండును దాని నెన్ను కా

కవులకు మొట్లు సత్కవుల కంజలి బంధ మొనర్తు రుత్తముల్

ఏయే సంగతు లేరి కిష్టమగునో ఏ వృత్తమెవ్వారికిన్

శ్రేయంబౌనొ యటుల్ ముదంబు నచల చ్చిత్తంబు సొంపారగా

వేయింగన్నుల ప్రోడబాస బ్రకృ తోర్వీ భాషయు న్నేర్చి వి

ద్యాయత్తంబు శతావధానమును జేయన్ మెప్పు రాకుండునే

ఇదివరనే వధానము లనేకములం బొనరించితిన్ ముదం

బొదవగ నందు మైమరచి యుండగ నెంతటి వానికేని గూ

డదు గడనెక్కి యెప్పుడు హుటాహుటి నాడ గలానికేని గుం

డె దిగులు ప్రాణసంకటము డిందునె దొమ్మరి కాటకాటకున్ 

దొమ్మరిసాని యెంతయును దుడ్కుమెయిన్ గడనెక్కి యాడు పో

ల్కిమ్మది బల్కి కల్మి కడు గీరితికై యవధానముం బొన

ర్చు మ్మనుజుండు..."

(చెల్లపిళ్ళ వేంకట శాస్త్రి, 'అష్టావధానమంటే?', 

 త్రిలింగ, 12 ఆగస్ట్ 1935).