భర్తృహరి నీతి శతకం -ఏనుగు లక్ష్మణ కవి

 భర్తృహరి నీతి శతకం

                                                          -ఏనుగు లక్ష్మణ కవి


ఆకాశంబున నుండి శంభుని శిరం, బందుండి శీతాద్రి, సు

శ్లోకంబైన హిమాద్రి నుండి భువి, భూలోకంబునందుండి య

స్తోకాంబోధిఁ, బయోధి నుండి పవనాంథోలోకముం జేరె గం

గాకూలంకష! పెక్కు భంగులు వివేకభ్రష్ఠ సంపాతముల్! |శా|




అతనికి వార్థి కుల్య యగు, నగ్ని జలంబగు, మేరు శైలమం

చిత శిల లీలనుండు, మద సింహము జింక తెఱంగుఁ దాల్చు, గో

పిత ఫణి పూలదండయగు, భిష్మవిషంబు సుధారసంబగున్,

క్షితి జన సమ్మతంబగు సుశీల మదెవ్వని యందు శోభిలున్ |చ|




ఆపదలందు ధైర్య గుణ, మంచిత సంపదలందుఁ దాల్మియున్,

భూప సభంతరాళమునఁ బుష్కల వాక్చతురత్వ, మాజి బా

హా పటు శక్తియున్, Yఅశమునం దనురక్తియు, విద్య యందు వాం

ఛా పరివృద్ధియున్, బ్రకృతి సిద్ధ గుణంబులు సజ్జనాళికిన్ |ఉ|




ఆరంభింపరు నీచమానవులు విఘ్నాయాస సంత్రస్తులై

యారంభించి పరిత్యజింతురురు విఘ్నాయత్తులై మధ్యముల్

ధీరుల్ విఘ్ననిహన్య మానులగుచున్ ధృత్యున్నతోత్సాహులై

ప్రారబ్ధార్థము లుజ్జగింపరు సుమీ ప్రజ్ఞానిధుల్ గావునన్ |శా|




ఒకచో నేలను బవ్వళించు, నొకచో నొప్పారుఁ బూసెజ్జపై,

నొకచోశాకము లారగించు, నొకచో నుత్కృష్ట శాల్యోదనం,

బొక్కచో బొంత ధరించు, నొక్కొక తఱిన్ యోగ్యాంబర శ్రేణి, లె

క్కకు రానీయడు కార్యసాధకుడు దుఃఖంబున్ సుఖంబున్ మదిన్ |చ|




గ్రాసము లేక స్రుక్కిన, జరాకృశమైన, విశీర్ణమైన, సా

యాసమునైన, నష్టరుచి యైనను, బ్రాణభయార్తమైన, ని

స్త్రాసమదేభకుంభ పిశిత గ్రహ లాలస శీల సాగ్రహా

గ్రేసర భాసమానమగు కేసరి జీర్ణతృణంబు మేయునే? |ఉ|




తమ కార్యంబుఁ బరిత్యజించియుఁ బరార్థ ప్రాపకుల్ సజ్జనుల్,

తమ కార్యంబు ఘటించుచున్ బర హితార్థ వ్యాపృతుల్ మధ్యముల్,

తమకై యన్య హితార్థ ఘాతుక జనుల్ దైత్యుల్, వృధాన్యార్థ భం

గము గావించెడివార లెవ్వరొ యెఱుంగన్ శక్యమే యేరికిన్? |మ|




తివిరి యిసుమున తైలంబు దీయవచ్చు

తవిలి మృగతృష్ణలో నీరు త్రావవచ్చు

తిరిగి కుందేటి కొమ్ము సాధింపవచ్చు

చేరి మూర్ఖుల మనసు రంజింపరాదు! ||




తెలివి యొకింత లేని యెడ దృప్తుడనై కరి భంగి సర్వముం

దెలిసితి నంచు గర్వితమతిన్ విహరించితిఁదొల్లి, యిప్పుడు

జ్వల మతులైన పండితుల సన్నిధి నించుక బోధశాలినై

తెలియనివాడనై మెలంగితిం, గతమయ్యె నితాంత గర్వమున్! |చ|




వనజభవుండు కోపమున వాహనమైన మరాళ భర్తకున్

వనజవనీ విహార కలనంబుఁ దొలంగగఁ జేయుఁగాని, గుం

భవమున దుగ్ధ జీవన విభాగ విధాన నిరూఢ నైపుణీ

జనిత మహా యశో విభవ సారము హంసకు మాన్పఁ జాలునే? |చ|




విద్యచే భూషితుండయి వెలయుచున్నఁ

దొడరి వర్జింపనగుఁ జుమీ దుర్జనుండు

చారు మాణిక్య భూషిత శస్త మస్త

కంబయిన పన్నగము భయంకరము గాదె! |తే|




విద్య నిగూఢగుప్తమగు విత్తము, రూపము పురుషాళికిన్

విద్య యశస్సు, భోగకరి, విద్య గురుండు, విదేశబంధుడున్,

విద్య విశిష్ట దైవతము, విద్యకు సాటి ధనంబు లేదిలన్,

విద్య నృపాలపూజితము, విద్య నెఱుంగనివాడు మర్త్యుడే? |ఉ|




క్షమ కవచంబు, క్రోధమది శత్రువు, జ్ఞాతి హుతాశనుండు, మి

త్రము దగుమందు, దుర్జనులు దారుణ పన్నగముల్, సువిద్య వి

త్త, ముచిత లజ్జ భూషణ, ముదాత్త కవిత్వము రాజ్య మీక్షమా

ప్రముఖ పదార్థముల్ గలుగు పట్టునఁ దత్కవచాదులేటికిన్? |చ|




క్షీరము మున్ను నీటి కొసగెన్ స్వగుణంబులు దన్నుఁ జేరుటన్

క్షీరము తప్తమౌటగని చిచ్చురికెన్ వెతచే జలంబు, దు

ర్వార సుహృద్విపత్తిఁ గని వహ్ని చొరంజనె దుగ్ధమంతలో

నీరముఁ గూడి శాంతమగు; నిల్చు మహాత్ముల మైత్రి యీగతిన్ |చ|

నీతి శతకం - భర్తృహరి 

Comments

Popular posts from this blog

'శారద నీరదేందు ఘనసార పటీర మరాళ మల్లికా"పోతన గారి భాగవత పద్యం.!

గజేంద్ర మోక్షం పద్యాలు.

యత్ర నార్యస్తు పూజ్యంతే- రమంతే తత్ర దేవతాః!